نماز, ابعاد گونه گونى دارد که هر بعد آن نقش ارجمندى را در پالایش روح و جان از آلودگى ها بر دوش مى کشد, یکى از ابعاد سازنده نماز ((آداب)) آن است.
براى بررسى و آثار هر چیز, باید به آداب آن عنایت ویژه کرد, چرا که انجام امورى بدون آداب آن, یا بدون ژرف اندیشى به آداب آن, قطعا ناقص است و به کمال بهینه آن نمى توان دست یازید.
در حقیقت رعایت آداب نماز, رعایت ادب و جنبه هاى تربیتى است که داراى آثار و نتایج درخشان و سازنده خواهد بود.
در نماز نیز که ستون دین است, حتما باید به آداب آن توجه عمیق داشت تا شاهد آثار درخشنده آن بود. این مسإله به قدرى اهمیت دارد که راحل فقیه, حضرت امام خمینى - قدس سره ـ کتاب پرمغزى به نام ((آداب الصلوه)) نگاشته و در آن به شرح آداب درونى و بیرونى نماز پرداخته است.(1)
این آداب در یک تقسیم بندى بر دو قسم است:
1 ـ آداب ظاهرى,
2 ـ آداب باطنى,
و در تقسیم بندى دیگر از سه بخش شکل مى یابد که عبارتند از: مقدمات نماز, مقارنات نماز و تعقیبات نماز; مقدمات نماز عبارت است از: طهارت, لباس, مکان, تنظیم وقت, و رو به قبله داشتن.
هریک از این پنج امر از آداب بیرونى نماز است, که در این مقاله نظر شما را به شرح کوتاه این قسمت جلب مى کنیم:
طهارت و نقش آن
امام صادق(ع) فرمود: ((لاصلاه الا بطهور;(2) نماز بدون وضوء (و غسل یا تیمم) تحقق نمى یابد)).
نیز فرمود: ((الوضوء شطرالایمان;(3) وضوء نیمى از ایمان است)).(4)
و نیز رسول خدا(ص) فرمود: ((افتتاح الصلوه الوضوء;(5) وضو آغاز و کلید نماز است)).
امام صادق(ع) در سخن دیگر فرمود: ((نماز از سه بخش تشکیل شده, یک بخش آن, طهارت, بخش دیگر رکوع, و سومین بخش آن سجده است)).(6)
وضوء (یا غسل در موارد خود) علاوه بر این که موجب پاکیزگى ظاهر و پاکى بدن از چرک و آلودگى هاى ظاهرى است, موجب نورانیت و صفاى درونى نیز خواهد شد.
عالم ربانى و عارف صمدانى, حاج میرزا جواد تبریزى, پس از یاد کرد مفتاح بودن طهارت براى نماز مى نویسد:
((انسان عاقل باید در حقیقت و ثمره طهارت بیندیشد, و هرگاه دانست که سعادت ظاهرى و باطنى او در نظافت است, در آیات قرآن که در این مورد است بیندیشد, به خصوص در این آیه که خداوند مى فرماید: ((ما یریدالله لیجعل علیکم من حرج ولکن یرید لیطهرکم;(7) خداوند (با قانون گذارى وضوء, غسل و تیمم) نمى خواهد مشکلى براى شما ایجاد کند, بلکه مى خواهد شما را پاک سازد)).
سپس به این آیه شریفه توجه کند که: ((والله یحب المطهرین ;(8) خداوند پاکیزگان را دوست دارد)).